سرخه بند، مزرعه

سرخه‌بند، مزرعه \ mazraºe-ye sorxe-band \ ، مزرعه‌ای در فاصلۀ 5 / 9 کیلومتری شمال شرقی فشم و حدفاصل میان روستای زایگان و سه‌راهی روستای آبنیک. 
این مزرعه با بلندی 323‘2 متر از سطح دریا، در دو سوی جادۀ فشم به روستای آبنیک و رودخانۀ زاگنه‌رو واقع شده است. در جنوب و جنوب شرقی مزرعۀ سرخه‌بند، کوههای سره‌چال و لارک، و در شمال آن کوه عسلک و کوه چال قرار دارند. 
مزرعۀ سرخه‌بند مانند مزرعۀ میمنایی و حَسَنْدَر از مزرعه‌های مشهور، مهم و حاصلخیز مسیر رودخانۀ زاگنه‌رو به‌شمار می‌رود. مردم روستای زایگان سالها در آنجا اقدام به کاشت و برداشت محصولات آبی نظیر گندم، جو، عدس، نخود، لوبیا و ماش می‌کردند و هرساله برداشت قابل توجهی داشتند. این مزرعه نیز مانند مزارع نام برده شده، از دهۀ 1340 ش بدین‌سو به مرور زمان از جایگاه سوددهی خارج شده، و بهره‌برداری از آن به کمترین میزان رسیده است. زمین‌داران مزرعۀ سرخه‌بند به‌سبب تغییر فرهنگ تولید، کار و زندگی، از چند دهۀ گذشته اقدام به قطعه‌بندی زمینهای خود کرده، و آنها را به خوش‌نشینان تهرانی فروخته‌اند و خود به شهر آمده‌اند. مالکان جدید زمینهای سرخه‌بند در نخستین گام، اقدام به دیوار و حصارکشی گِرد قطعه‌زمینهای خود کردند و سپس به ساخت بناهای مدرن و امروزی با حجم سنگینی از مصالح آجر، آهن، سنگ، گچ و سیمان که عمر طولانی دارند، پرداختند. 
در گذشته خانه‌هایی که در مزرعه‌ها ساخته می‌شد، از جنس گِل، خشت و سنگ بود. در محدوده‌ای از مزرعۀ سرخه‌بند مجتمعی اقامتی به نام «مجتمع فرهنگی کوثر فشم» با حدود 50 واحد اقامتی ساخته شده که ترکیب منطقه را به‌کلی دگرگون کرده است. حجم دیوارهای سنگی پیرامون این مجتمع و ساختمانهای پیرامون آن به حدی است که در جاهای دیگر نظیر آن را کمتر می‌توان یافت. تخریب مزرعه‌هایی مانند سرخه‌بند، میمنایی و حسندر سبب تغییر بافت منطقه و از بین رفتن طبیعت شده است. آلودگیهای زیست‌محیطی مانند فاضلابِ این واحدهای مسکونی نیز دیگر منطقه‌ها و جان انسانها را تهدید می‌کند.

ناصر پازوکی طرودی